Тарвагатай танилцсан минь (2)

(Үргэлжлэл,   Л. Түдэв   ТАРВАГАТАЙ ТАНИЛЦСАН МИНЬ)

- Та хоёр миний ар талд ор. Би Банхарыг суллах гэж байна. Уурандаа хадарчихаж мэднэ гэв. Бид хоёр өвгөний ард нуугдав. Ааяа аргаа өндийлгөн авсанд Банхар ухасхийн босож сүүлээ хавчин сум мэт сунан гүйж одлоо. Бас гангинан гасалсаар явах аж.
- Хоёр дамшмаа минь, тарвага авах дуртай юм бол хол аваачиж наад хавхаа зүү. Гэрийн хаяанд зүүгээд Банхараас өөр юм орохгүй. Эсвэл хурга тугал, за тэгээд манай эмгэн ч аргал хормойлж яваад тар нарын хавханд орчихож мэднэ.
Хол аваачиж зүү! Гэж Ааяа хэлэв
- Бид хоёр үдийн хонь саах үеэр урьд үзэгдээгүй шаламгай байлаа.
- Миний хоёр хүү одоо л хүн болох нь дээ. Хонь саалгах, хурга барихдаа ийм байдаг гүйсэн.

Одоо та хоёр ороо хонь барих ч төвөггүй болоо шиг вэ? Ороо морь барих болжээ гэж ээж бид хоёрыг магтлаа. Яг энэ эгзэгтэй үеийг тохиолдуулан
- Ээжээ, үдээс хойш бид хоёр хол явж хавхаа зүүе гэж гуйв.
- Тэгээ тэг! Гэж ээж зөвшөөрлөө.
Хонь саалгаж дуусав уу, үгүй юу бид хоёр хавхаа үүрээд алга болов. Банхар мэтийн хотны нохой хүрэхээргүй хол газар очиж хавхаа зүүлээ.
Маргааш нь хавхаа эргэхсэн гэхээс сууж чадахгүй байлаа. Гэтэл их хол явах хэрэгтэй. Өчигдөр оройтож ирснээс болж ээжид загнуулсан. Яах билээ?
- Ax aa, би нэг сайхан арга оллоо. Урд ганганд дөртэй сарлаг зогсож байна. Түүнийг тэнд нь барьж унаад жалга уруудан хэнд ч үзэгдэхгүй алга болж өгөе гэж хэлэв.

Тэр сайхан завшааныг ашиглахгүй яах вэ. Бид хоёр нүд ирмэх зуур годхийн гарч жалганд орж үзвэл ус, түлээ зөөдөг номхон хөх сарлаг зогсож байлаа. Дөр иь толгойдоо эвхээстэй харагдав. Бид хоёр түүнийг худлаа эрхлүүлж байгаа барьж авмагц дээр нь давиран гарлаа. Чулуу дамжин байж түүний нуруунд хүрсэн юм. Жалга уруудан одсонд биднийг хэн ч үзсэнгүй. Хавх зүүсэн газраа хөл амар, удаж төдөлгүй хүрлээ.
- Юу вэ? Ахиад Банхар биш биз гэж дүү цочих дуугаар хэлэв. Нүхэн дээр нэг юм цовхчиж байлаа. Бид хоёр сарлагаа түшиж орхиод гэтсээр хүрч очвол нөгөө шар амьтан годосхийн нүх рүүгээ далд орлоо. Тарвага нүхэндээ далд ороод зөвхөн хавх маань нүхний амсарт тулаад гинжиндээ татагдан цухуйж байлаа.

- Ээ гялай, одоо хоёулаа түүнийг суга татан гаргаж ална гэж би хэлэв.
- Яаж алах вэ?
Нугасалж алдаг юм. Аав над зааж өгсөн гэж би мэдэмхийрээд хавхнаасаа татав. Хавх маань өчүүхэн ч хөдлөхгүй байлаа.
- Хоёулаа элбэе гэж би аргагүй дүүгийн тусламжийг хүсэв. Хоёул элбэн байдаг хүчээ гарган татав. Хөдлөхгүй байлаа.
- Тарвага ийм хүчтэй амьтан байжээ гэж бид хоёр гайхан ярилцав. Хойд хоёр хөлөөрөө нүхний хана руу жийгээд урд хөлөө цахдан толгойгоо гэдийж, шүдээ ярзайлгаж сахлаа шөрвийлгөөд ургаа мод мэт хөшчихсөн тэр тарвага бид хоёрт огт дийлдэхгүй байв. Хөлсөө гартал ноцолдоод хавхтай тарвагыг гаргаж чадсангүй.

...

Тарвагатай танилцсан минь (1)

Л. Түдэв

ТАРВАГАТАЙ ТАНИЛЦСАН МИНЬ

Аав бид хоёрын зүүсэн хавханд тарвага орохгүй гурав хонолоо.
Чи бид хоёр муу зүүж дээ. Гэхдээ тэр бол хашир тарвага шүү. Долоо хоноод юу ч орохгүй бол хавхаа хий үсэргэж аваад өөр нүхэнд зүүгээрэй гэж аав захилаа. Аав аймгийн төв дээр мужаан хийдэг тул авсан чөлөөгөө дуусмагц тийнхүү буцахад нь би их гунигтай байв. Аав үйлдвэрийн ажилчин хүн болохоороо хөдөө гэртээ их ховор ирнэ. Өвөл болмогц бид нар сургуульд явах тул хөдөө гэрээ нүүлгэж аймгийн төв орж аавтай цөмөөрөө хамт өвөлжинө. Зун болмогц хүүхдүүдээ цагаан идээнд гаргана гээд ээж хөдөө гаргадагсан.
Аавыг аймаг руу явсны маргааш өглөө, би хавхаа эргэхээр гарлаа. Хавх тавьсан

газарт дөхөж явтал нүхэн дээр нэг том шар амьтан цовхорч байхыг үзлээ. Би дүүгээ дагуулж явсан юм.
- Миний дүү, тэр юу вэ? гэж би түүнээс асуулаа. Дүү маань ажигласнаа
- Мэдэхгүй ээ. Банхар юм уу даа гэв. Үнэхээр Банхар гэдэг шар нохойтой адилхан юм шиг санагдав. Хавханд маань Банхар орчихсон байвал одоо яана гэж дүү бид хоёр их айлаа. Хар хурдаараа гүйж хүрсэн чинь үнэхээр Банхар орчихсон гаслан цовхорч байлаа. Хавх минь бяцхан төмөр гинжтэй яргай гадастай хэр баргийн юм сугалж авч явахааргүй билээ.
- Одоо яах вэ гэж дүү бид хоёр гайхав.
- Ааяа өвгөнд очъё гэж дүү хэлэв.
- Хоёул хар хурдаараа гүйж Ааяа хөгшнийд очлоо. Өвгөн хийх ажилгүй тул гэрийнхээ хаяанд наранд ээгээд сууж байв.

- Хоёр дамшваа юу гэж явна? Хэмээн Ааяа гуай биднийг угтан байцааж эхлэв.
- Ааяа гуай бидний хавханд Банхар орчихсон байна. Одоо яана аа. Та салгаж өгөөч дээ.
- Юу гэнэ ээ Банхар хавханд орлоо гэнэ ээ! Тэгвэл одоо яах билээ. Нохой хавханд орохоор хавьтуулдаггүй юм даа гэж өвгөн гайхаж тасран үглэснээ яргай таягаа тулан бослоо. Өвгөн хаяанаас нэг том хунз араг авч үүрээд:
Явъя даа. Та нар тэр газраа заагаад аль, нохой орсныг бодоход хаяанд л зүүгээ биз золигнууд гэлээ.
Бид гурвыг ирэхэд Банхар бүр галзууртлаа уурлачихсан хавхыг хэмлэн уухирдаж, гийнан гасалж байлаа. Ааяа өвгөн мөрнөөсөө аргийг мултлан авч өмнөө барийд нохой руу болгоомжлон дөхлөө. Банхар архиран гасална.

Ааяа өвгөн  нилээд ойртож очтол Банхар түүн өөд ухасхийн дайрав. Дүү бид хоёр айн зугтаах гэтэл Ааяа Банхарыг аргаар хөмрөн дарлаа. Нэгэнд араг дотор хөмрөгдсөн тул Банхар хөдөлж чадахгүй болоод арагын модыг дотроос нь дэмий л мэрж байв. Хавхтай хөл нь арганд багталгүй гадна цухуйж байв. Ааяа өвгөн арган дээр бүх хүчээрээ дарж байлаа. Банхарын сарвуу нь хавчуулагдаад арган дороос дөнгөж цухуйж байлаа.
- Хоёр давшваа, тэр хавхаа салгаж ав. Би аргийг дарж бай яа гэж өвгөн тушаалаа. Бид хоёр хавхны нэг нэг гарыг барин авч сулруулан бие өөдөө татав. Ган хийх дуу гараад нохойн хөл хавх хоёр салж их хүчээр татсан бид хоёр ар тийшээ савж ойчлоо. Ааяа өвгөн дооглон инээснээ.