"Цагийн жамыг тодруулагч цаасан шувуу хэмээх сургаал" оршвой (17 хэсэг)

 

...

Учир нь үгүй ​​цааз байна.
Уг үгүй үр үл байна.
Санал үгүй үг үл хэлнэ. 
Саадгүй буянаас ул хождох тул 
Үйлдвэр юу үйлдэвч 
Шалтгааныг шинжил хэмээвэй. 
Тэр цагт нөгөө хүн 
Товч нь юу буй хэмээсэнд 
Нисгэгч хүн өгүүлрүүн: 
Аврал бүгдийн товч лам мөн. 
Санваар бүгдийн товч сэрэмж мөн. 
Буянтай сэтгэлийн товч бодь сэтгэл мөн. 
Үзэл бүгдийн товч үнэн үзэл мөн. 
Санаа бүгдийн товч мөнх бус мөн. 
Ном бүгдийн товч сэтгэлийг номхотгох мөн. 

Таван махбод бүгд, Огторгуй махбодид хурна. 

Таван хор бүгд, Мунхаг сэтгэлд хурна. 

Бэлгэ, билиг бүгд номын төвийн бэлгэ билигт хурна. 

Дурдаж мэдвээс сансар нирваан бүгд сэтгэлийн чанараас ул давна. 

                     Үлгэрлэвээс: 

Хоосон хумхийн тоос цугларсаар 

Арвидваас шороо болно. 

Шороо арвидваас, уул болно. 

Чийг арвидваас ус болно. 

Манан арвидваас үүл болно. 

Туйпуу арвидваас балгад болно. 

Түүнчлэн бие үгүй хоосон сэтгэл

Буруудваас нисваанис болно. 

Нисваанис арвидваас там боловсорно. 

Зөвдвөөс буянт мөр болно.

Буян арвидваас, бурхан болно. 

Энэ мэт элдэв зүйлийн үзэгдэгч, бүгд шүтэн барилдлага. 

Үзэгдлийн төдий хоосон хэмээхийн агаарт

Зүүд замхрав хэмээн хэдэн 

Сайн, муу, үнэн, худал үгсийг 

Наадмын төдий бичсэн. 

Энэ цагийн жамыг тодруулагч 

Цаасан шувуу хэмээгдэх сургаал төгсөв. 

Ом сайн амгалан болтугай. 

Очирдар багшийн адиститээр 

Онол бүгдийн эцэст хүрч 

Орчлонгийн далайг ширгээж гэтлэн 

Номын биеийг олох болтугай.

"Цагийн жамыг тодруулагч цаасан шувуу хэмээх сургаал" оршвой (16 хэсэг)

 

...

Үлгэрлэвээс: 

Чулуун хор, эмч хүнд эм 

Өвчтөнд рашаан болох 

Зүгээр хүнд хор болсон мэт 

Шимийг авбаас өчүүхэн юм ч 

Их эрдэм болох олон буй. 

Хорхой тэжээж авсан шүлс 

Магнаг болохыг үзэгтүн. 

Энэ үест: 

Билиг, сүсэг, хичээнгүй, бодь дөрөв 

Ялгал, оньс, эрдэм, сайн дөрөв 

Үүнийг номлох зүйл эгээршгүй боловч 

Олонх нь гарын хөтөлбөрөөс сурч болох 

Товчийн төдий өгүүлбээс: 

Сүсэг үгүй бөгөөс бурхныг шүтэж үл чадна. 

Бурхныг шүтэж эс чадваас, зарлигийг дагаж үл чадна.

...

ᠦᠯᠢᠭᠡᠷᠯᠡᠪᠡᠰᠦ᠄

ᠴᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠬᠣᠣᠷ᠎ᠠ᠂ ᠡᠮᠴᠢ ᠬᠦᠮᠤᠨ ᠳᠦ ᠡᠮ᠃ ᠡᠪᠡᠳᠴᠢᠲᠡᠨ ᠳᠦ ᠷᠠᠰᠢᠶᠠᠨ ᠪᠣᠯᠬᠤ

ᠵᠦᠭᠡᠷ ᠬᠦᠮᠤᠨ ᠳᠦ ᠬᠣᠣᠷ᠎ᠠ ᠪᠣᠯᠤᠭᠰᠠᠨ ᠮᠡᠲᠦ᠃

ᠰᠢᠮ᠎ᠡ ᠶᠢ ᠠᠪᠤᠪᠠᠰᠤ ᠥᠴᠥᠬᠡᠨ ᠶᠠᠭᠤᠮ᠎ᠠ ᠴᠤ᠂ ᠶᠡᠬᠡ ᠡᠷᠳᠡᠮ ᠪᠣᠯᠬᠤ ᠣᠯᠠᠨ ᠪᠤᠢ᠃

ᠬᠣᠷᠣᠬᠠᠢ ᠲᠡᠵᠢᠭᠡᠵᠦ ᠠᠪᠤᠭᠰᠠᠨ ᠰᠢᠯᠦᠰᠦ

ᠮᠠᠩᠨᠤᠭ ᠪᠣᠯᠬᠤ ᠶᠢ ᠦᠵᠦᠭᠲᠦᠨ᠃

ᠡᠨᠡ ᠦᠶᠡᠰ ᠲᠦ᠄

ᠪᠢᠯᠢᠭ᠂ ᠰᠦᠰᠦᠭ᠂ ᠬᠢᠴᠢᠶᠡᠩᠭᠦᠢ᠂ ᠪᠣᠳᠢ ᠳᠥᠷᠪᠡ

ᠢᠯᠭᠠᠯ᠂ ᠣᠨᠢᠰᠤ᠂ ᠡᠷᠳᠡᠮ᠂ ᠰᠠᠶᠢᠨ ᠳᠥᠷᠪᠡ

ᠡᠭᠦᠨ ᠢ ᠨᠣᠮᠯᠠᠬᠤ ᠵᠦᠢᠯ ᠡᠭᠡᠷᠡᠰᠢ ᠦᠭᠡᠢ ᠪᠣᠯᠪᠠᠴᠤ

ᠣᠯᠠᠩᠬᠢ ᠨᠢ ᠭᠠᠷ ᠤᠨ ᠬᠥᠲᠥᠯᠪᠦᠷᠢ ᠡᠴᠡ ᠰᠤᠷᠴᠤ ᠪᠣᠯᠬᠤ

ᠲᠣᠪᠴᠢ ᠶᠢᠨ ᠲᠡᠳᠦᠢ ᠦᠭᠦᠯᠡᠪᠡᠰᠦ᠄

ᠰᠦᠰᠦᠭ ᠦᠭᠡᠢ ᠪᠥᠭᠡᠰᠦ ᠪᠤᠷᠬᠠᠨ ᠢ ᠰᠢᠲᠦᠵᠦ ᠦᠯᠦ ᠴᠢᠳᠠᠨ᠎ᠠ᠃

ᠪᠤᠷᠬᠠᠨ ᠢ ᠰᠢᠲᠦᠵᠦ ᠡᠰᠡ ᠴᠢᠳᠠᠪᠠᠰᠤ᠂ ᠵᠠᠷᠯᠢᠭ ᠢ ᠳᠠᠭᠠᠵᠤ ᠦᠯᠦ ᠴᠢᠳᠠᠨ᠎ᠠ᠃

~ 1 ~ 

...

Зарлигыг эс дагаваас, ишийн эрдмийг үл олно.

Түүнийг үл олбоос, онол үл төрнө.

Тэр хоёр үгүй ​​бөгөөс, авах гээхийн алин ч үгүй ​​буруудна.  Хичээнгүй бөгөөс, туурвисан үйл хэрэггүй өнгөрнө.  

Бодь сэтгэлтэй хүмүүн нялх ч болов олныг айлгана.

Хорлох сэтгэлтэй хүн

Идэр хүчтэй боловч дайсан арвитгана.

Алаг үгүй ​​сэтгэлтэй хүнийг 

Амьтан бүхэн өрөвдөнө.

Бус бас жаргах үед

Ташуурал үгүй, сэтгэлийг дар.

Хайртай хэмээгч дотуурчилсны нэр.

Хилэгнэх хэмээгч, уурын нэр.  

Жаргах хэмээгч, нойрны нэр.

Их хурц хэмээгч, омгийн нэр.

Харилхана хэмээгч, атааны нэр.

...

...

Өнгийг урвуулж хэлбээс:

Мөн чанар нь таван хорын нэр буй.

Өвчин бага боловч үхлийн шалтгаан.

Будаг бага боловч өнгө урвуулахын шалтгаан.

Буян бага ч болов туслахын шалтгаан.

Гал бага ч болов, түлэхийн шалтгаан.

Нүгэлт нөхөр хол ч болов хорлохын шалтгаан.

Бусдын өргөмжлөлийн үгэнд хөөрөлгүй 

Насад өөрийн сэтгэлийг нам дарж явтугай.

Сайн муу хоёрыг, сэтгэлээс ялгадаг. 

Тус хор хоёрыг, үйлдвэрээс таньдаг.

Yнэн худал хоёр сүүлдээ тодордог.

Жаргал зовлон хоёр, өөрийн үйлээс болох тул

Сэтгэлийг шантрал үгүй 

​​Буянтай сэтгэлийг хадгалбаас, үхэвч санаа амар буй.

...